โดย อ.ษณอนงค์ คำแสนหวี (อาจารย์แอน)
วันนี้เรามาใคร่ครวญพิจารณาถึง “ความว่างจากโลกธรรม ๘” เพราะบางครั้งเวลาเราทำสมาธิ จิตก็สงบดี อะไรที่เหมือนปลงไม่ได้ก็ปลงได้วางได้ในเวลานั้น แต่หลังจากไปวัด ไปนั่งสมาธิกลับมาแล้ว เราก็อยู่กับสภาพแวดล้อมเดิม ๆ เราก็รู้สึกแบบเดิม ประกอบสมาธิ และ ตบะของเรายังไม่ถึงขั้น เพราะมีเวลาฝึกน้อย อารมณ์ที่ถือว่าเป็นความเป็นไปในโลกแบบธรรมดาทั้ง ๘ ประการเข้ามาครอบงำโดยไม่รู้ตัว เราก็เพลิดไปกับอารมณ์นั้น
ดังนั้นเวลาเรานั่งสมาธิ นิวรณ์จึงเข้ามากวน คือ ความฟุ้งซ่านในแต่ละเรื่อง ทำให้ปฏิบัติไปไม่ถึงไหน
มาทำความรู้จักกับโลกธรรม ๘ ประ การ ศัตรูผู้ขวางทางการปฏิบัติของเรา
๑.ความทุกข์ ข้อนี้ไม่ต้องอธิบายมาก ทุกคนรู้จัก อะไรที่ไม่ได้ดังใจคือทุกข์ทั้งนั้น แก้ด้วยคำว่า อย่าเปรียบเทียบ พยายามอย่าเอาจิตออกนอกตัวต้องมีสติกำกับ ไม่มองคนอื่น ไม่สนใจใครจะมีจะจน จะสวย จะหล่อ จะรวย เราพึ่งตนเองตามกำลัง ความสามารถและสติปัญญา และความเพียรพยายาม ดังคำที่ว่า “บุคคลล่วงทุกข์ ด้วยความเพียร”
๒.ความสุข เป็นสิ่งที่มีในโลกที่ทุกคนยินดีต้อนรับ แต่มาไม่นาน เพราะเราติด จึงเกิดตัณหา อยากให้สุขมันเรื่อยไปทั้งที่รู้ว่าเป็นไปไม่ได้ เราจงคิดว่า รู้ทุกข์ จึงรู้สุข สุขก็สุขแต่ปานกลาง ไม่โลภ จิตพอเพียง พยายามได้แค่ไหนก็มีความสุขกับคำว่าพอ และ คำว่า “ยังดีกว่า” เราไม่ได้อะไรที่สมบูรณ์หรือล้ำหน้าคนอื่นไปเสียทุกด้าน และทุกคนก็เหมือนเรา คิดอย่างนี้ เราก็หันมาพิจารณาเฉพาะตัวเรา และแก้ไข ทุกข์ก็รู้ สุขก็รู้ สุข คือ จิตที่ผ่องใส เมื่อรู้แล้วก็ต้องประคอง ทั้งการกระทำ และอารมณ์ให้นิ่งอยู่อย่างนั้น สุขใดไม่เท่ากับความสุขที่เกิดจากคำว่า “ พอ ”
๓.สรรเสริญ ในโลกนี้ เราทำถูกใจก็ได้รับคำสรรเสริญเป็นธรรมดา หน้าตา กิริยาของเราเป็นที่ถูกใจก็ได้รับคำสรรเสริญ เราเก่งนำประโยชน์มาสู่ชุมชน เขาก็สรรเสริญ เป็นเรื่องปกติ แต่จงรู้ตัวว่า ที่เขาชมให้มากให้น้อยอย่างไร เราก็เป็นของเราอย่างนี้ ควรพิจารณาให้ดียิ่งขึ้นไป ด้วยการพัฒนา ศีล สมาธิ ปัญญา ให้อยู่กับตัวเรา
๔.นินทา ไม่มีใครที่ไม่ถูกนินทา แม้องค์พระปฏิมายังราคิน ถ้าไม่ทำให้ชีวิตเราต้องเปลี่ยนแปลงไป เราก็ไม่ต้องสนใจ แต่ถ้าเอิกเกริกไป ก็ต้องมีการชี้แจงเมื่อมีโอกาสและจังหวะที่เหมาะสม อย่าเป็นทุกข์ แล้วเขาก็ไปนินทาคนอื่นต่อ วนเวียนอย่างนี้ สำหรับคนช่างนินทา ถ้าเขารักเราทำอย่างไรเขาก็รัก ถ้าเขาชัง ทำอย่างไรก็ชังอยู่ดี อยู่ที่เราพิจารณาตัวเองว่าเป็นอย่างไร แต่ต้องดูตัวเองอย่างเป็นธรรม
๕.ได้ลาภ เมื่อเราไปตามลำดับของโลกกำหนด ให้เรียนรู้ ประกอบอาชีพ มีครอบครัว เราทำครบ ทำงานก็ได้รับเงิน ทำงานมากก็ได้มาก ทำน้อยก็ได้น้อย ค้าขายมีกำไรดีทั้งมากและน้อย ต้องรู้จักได้และเสีย เมื่อได้ลาภ ก็เก็บ ให้งอกเงยไว้เผื่อตอนเสื่อมลาภ ไม่ดีใจจนเหลิงเมื่อได้ ทำใจเป็นกลาง ได้ก็ได้ ใช้ให้เป็น ใช้ในที่ควรใช้
๖.เสื่อมลาภ มีได้ก็เสื่อมได้ ไม่มีใครได้ตลอด ผิดมนุษย์ เมื่อเสียนั่นแหละเรื่องปกติ ขยันไว้เดี๋ยวก็วนกลับมา โลกเราเป็นวัฏจักรอยู่แล้ว เป็นสิ่งที่แน่นอน
๗. ได้ยศ บางคนมีตำแหน่ง ก็แสดงอำนาจบาตรใหญ่ลืมไปว่าวันหนึ่งก็ต้องแก่ วันหนึ่งก็ต้องเสียบารมี สมบัติผลัดกันชม ไม่มีใครได้ไว้ตลอดกาล เมื่อได้ ก็ทำให้ดีที่สุด และ
๘.เสื่อมยศ ถึงเวลาที่สูญหายไปหมด ยศศักดิ์ อำนาจ บารมี ถ้าเราเป็นคนเสมอต้นเสมอปลาย ไม่คิดว่า ยศศักดิ์เป็นของเรา เขาให้มาก็คืนได้ ทำใจได้อย่างนี้ก็ไม่มีผลต่อการดำเนินชีวิตเรา พยายามดำเนินชีวิตให้ไม่ประมาท เพื่อไม่ต้องอาศัยยศช่วยเหลือ
ยังมีแถมอีกว่า เราทั้งได้พบปะคนที่รักชอบ และที่ไม่รักไม่ชอบ เหมือนกันหมด เป็นของที่เป็นธรรมดา เป็นของที่มีอยู่ในโลก ความพยายามในการปฏิบัติของเรา คือ พยายามให้ว่างจากโลกธรรม อย่าไปให้ความสำคัญ ฟูมฟาย ปริเวทนา พิไรรำพัน เพราะไม่เกิดประโยชน์ อย่างไรก็ต้องเจออยู่ดี จงทำตามพุทธวจนะ “จงดำเนินชีวิตด้วยความไม่ประมาทเถิด” พยายามหลีกเลี่ยงการพบปะผู้คนมากมายเกินไป เพราะจะทำให้โลกธรรม ๘ เข้า
มากวน จิตก็ไม่ว่าง จะวางได้สักที
วันพระนี้ ขอให้ตั้งใจทำจิตให้ว่างจากโลกธรรมนี้ จะเป็นกุศล อย่างน้อย วันนี้จิตเราก็ผ่องแผ้ว แจ่มใส สามารถทำสมาธิได้สงบสมความตั้งใจ ...อนุโมทนา...
ดังนั้นเวลาเรานั่งสมาธิ นิวรณ์จึงเข้ามากวน คือ ความฟุ้งซ่านในแต่ละเรื่อง ทำให้ปฏิบัติไปไม่ถึงไหน
มาทำความรู้จักกับโลกธรรม ๘ ประ การ ศัตรูผู้ขวางทางการปฏิบัติของเรา
๑.ความทุกข์ ข้อนี้ไม่ต้องอธิบายมาก ทุกคนรู้จัก อะไรที่ไม่ได้ดังใจคือทุกข์ทั้งนั้น แก้ด้วยคำว่า อย่าเปรียบเทียบ พยายามอย่าเอาจิตออกนอกตัวต้องมีสติกำกับ ไม่มองคนอื่น ไม่สนใจใครจะมีจะจน จะสวย จะหล่อ จะรวย เราพึ่งตนเองตามกำลัง ความสามารถและสติปัญญา และความเพียรพยายาม ดังคำที่ว่า “บุคคลล่วงทุกข์ ด้วยความเพียร”
๒.ความสุข เป็นสิ่งที่มีในโลกที่ทุกคนยินดีต้อนรับ แต่มาไม่นาน เพราะเราติด จึงเกิดตัณหา อยากให้สุขมันเรื่อยไปทั้งที่รู้ว่าเป็นไปไม่ได้ เราจงคิดว่า รู้ทุกข์ จึงรู้สุข สุขก็สุขแต่ปานกลาง ไม่โลภ จิตพอเพียง พยายามได้แค่ไหนก็มีความสุขกับคำว่าพอ และ คำว่า “ยังดีกว่า” เราไม่ได้อะไรที่สมบูรณ์หรือล้ำหน้าคนอื่นไปเสียทุกด้าน และทุกคนก็เหมือนเรา คิดอย่างนี้ เราก็หันมาพิจารณาเฉพาะตัวเรา และแก้ไข ทุกข์ก็รู้ สุขก็รู้ สุข คือ จิตที่ผ่องใส เมื่อรู้แล้วก็ต้องประคอง ทั้งการกระทำ และอารมณ์ให้นิ่งอยู่อย่างนั้น สุขใดไม่เท่ากับความสุขที่เกิดจากคำว่า “ พอ ”
๓.สรรเสริญ ในโลกนี้ เราทำถูกใจก็ได้รับคำสรรเสริญเป็นธรรมดา หน้าตา กิริยาของเราเป็นที่ถูกใจก็ได้รับคำสรรเสริญ เราเก่งนำประโยชน์มาสู่ชุมชน เขาก็สรรเสริญ เป็นเรื่องปกติ แต่จงรู้ตัวว่า ที่เขาชมให้มากให้น้อยอย่างไร เราก็เป็นของเราอย่างนี้ ควรพิจารณาให้ดียิ่งขึ้นไป ด้วยการพัฒนา ศีล สมาธิ ปัญญา ให้อยู่กับตัวเรา
๔.นินทา ไม่มีใครที่ไม่ถูกนินทา แม้องค์พระปฏิมายังราคิน ถ้าไม่ทำให้ชีวิตเราต้องเปลี่ยนแปลงไป เราก็ไม่ต้องสนใจ แต่ถ้าเอิกเกริกไป ก็ต้องมีการชี้แจงเมื่อมีโอกาสและจังหวะที่เหมาะสม อย่าเป็นทุกข์ แล้วเขาก็ไปนินทาคนอื่นต่อ วนเวียนอย่างนี้ สำหรับคนช่างนินทา ถ้าเขารักเราทำอย่างไรเขาก็รัก ถ้าเขาชัง ทำอย่างไรก็ชังอยู่ดี อยู่ที่เราพิจารณาตัวเองว่าเป็นอย่างไร แต่ต้องดูตัวเองอย่างเป็นธรรม
๕.ได้ลาภ เมื่อเราไปตามลำดับของโลกกำหนด ให้เรียนรู้ ประกอบอาชีพ มีครอบครัว เราทำครบ ทำงานก็ได้รับเงิน ทำงานมากก็ได้มาก ทำน้อยก็ได้น้อย ค้าขายมีกำไรดีทั้งมากและน้อย ต้องรู้จักได้และเสีย เมื่อได้ลาภ ก็เก็บ ให้งอกเงยไว้เผื่อตอนเสื่อมลาภ ไม่ดีใจจนเหลิงเมื่อได้ ทำใจเป็นกลาง ได้ก็ได้ ใช้ให้เป็น ใช้ในที่ควรใช้
๖.เสื่อมลาภ มีได้ก็เสื่อมได้ ไม่มีใครได้ตลอด ผิดมนุษย์ เมื่อเสียนั่นแหละเรื่องปกติ ขยันไว้เดี๋ยวก็วนกลับมา โลกเราเป็นวัฏจักรอยู่แล้ว เป็นสิ่งที่แน่นอน
๗. ได้ยศ บางคนมีตำแหน่ง ก็แสดงอำนาจบาตรใหญ่ลืมไปว่าวันหนึ่งก็ต้องแก่ วันหนึ่งก็ต้องเสียบารมี สมบัติผลัดกันชม ไม่มีใครได้ไว้ตลอดกาล เมื่อได้ ก็ทำให้ดีที่สุด และ
๘.เสื่อมยศ ถึงเวลาที่สูญหายไปหมด ยศศักดิ์ อำนาจ บารมี ถ้าเราเป็นคนเสมอต้นเสมอปลาย ไม่คิดว่า ยศศักดิ์เป็นของเรา เขาให้มาก็คืนได้ ทำใจได้อย่างนี้ก็ไม่มีผลต่อการดำเนินชีวิตเรา พยายามดำเนินชีวิตให้ไม่ประมาท เพื่อไม่ต้องอาศัยยศช่วยเหลือ
ยังมีแถมอีกว่า เราทั้งได้พบปะคนที่รักชอบ และที่ไม่รักไม่ชอบ เหมือนกันหมด เป็นของที่เป็นธรรมดา เป็นของที่มีอยู่ในโลก ความพยายามในการปฏิบัติของเรา คือ พยายามให้ว่างจากโลกธรรม อย่าไปให้ความสำคัญ ฟูมฟาย ปริเวทนา พิไรรำพัน เพราะไม่เกิดประโยชน์ อย่างไรก็ต้องเจออยู่ดี จงทำตามพุทธวจนะ “จงดำเนินชีวิตด้วยความไม่ประมาทเถิด” พยายามหลีกเลี่ยงการพบปะผู้คนมากมายเกินไป เพราะจะทำให้โลกธรรม ๘ เข้า
มากวน จิตก็ไม่ว่าง จะวางได้สักที
วันพระนี้ ขอให้ตั้งใจทำจิตให้ว่างจากโลกธรรมนี้ จะเป็นกุศล อย่างน้อย วันนี้จิตเราก็ผ่องแผ้ว แจ่มใส สามารถทำสมาธิได้สงบสมความตั้งใจ ...อนุโมทนา...
